Het archief in – dl 2

Vanochtend was ik weer vroeg op pad want ik wilde graag nog een keer terug naar het Archivio Storico del Vicariato di Roma om nogmaals te gaan zoeken in de parochiale archieven. Op maandag moeten de verzoeken tot inzage voor 8.45 worden ingediend dus ik wilde de tram van 7.30 hebben omdat het toch wel zo’n drie kwartier kost om er te komen en je even tijd nodig hebt om op te zoeken wat je wilt aanvragen.

Ik dacht toch echt dat ik dit keer alles op de juiste manier gedaan had: alle spullen netjes in een kluisje gedaan, me ingeschreven als aanwezig in archief, in de voorkamer in de archiefmappen opgezocht welke parochieboeken ik moest hebben, de drie verzoeken stuk voor stuk helemaal ingevuld met al mijn gegevens er op, hier alle juiste nummers van parochieboeken bij gezocht, de verzoeken bijtijds ingeleverd en vervolgens netjes een plekje uitgezocht in de studiezaal en gewacht. Was ik dus toch weer wat vergeten, zeg! Namelijk dat je in de studiezaal je kluissleuteltje moet inleveren en op een lijst je naam moet schrijven en welk kluisnummer je hebt. Werkelijk waar: in die ene maand dat ik in Rome onderzoek doe, schrijf ik vaker mijn naam op briefjes en lijstjes dan ik in de rest van het jaar doe!

Dat gezegd hebbende is het natuurlijk fantastisch dat je die boeken gewoon mag inkijken en doorlezen. Het Latijn is praktisch onleesbaar met alle hanenpoten van al die 17e- en 18e- eeuwse priesters maar als je dan ineens de naam herkent van degene die je zoekt is dat toch iedere keer een klein geluksmomentje.

Net als vorig jaar op deze datum (herinnerde Facebook mij) was ik vandaag bezig met de  “Stati delle Anime” (letterlijk: de staten van de zielen). Dat zijn bevolkingslijsten die jaarlijks werden opgesteld door de pastoors van de verschillende parochies in de maand voor Pasen (of in ieder geval voor Palmzondag). Hierin werd aangetekend of mensen wel hun kerkelijke plichten nakwamen. De pastoor (of in zijn plaats de kapelaan) ging van huis tot huis en schreef de namen op van alle bewoners inclusief leeftijd, te beginnen met het hoofd van het gezin. De naam werd gevolgd door de letter C of de afkorting “com.” die staat voor de term “comunicato” en dit was bewijs dat aan de zogenaamde ‘Paasplicht’ was voldaan. Na de biecht en de communie was men namelijk verplicht zich naar de sacristie te begeven, waarna dan vervolgens dit als zodanig werd genoteerd in de lijst.

Nu was ik vorig jaar bezig in het boek van de Nederlandse kunsthistoricus G.J. Hoogewerff die ontzettend veel onderzoek heeft gedaan naar Nederlandse kunstenaars in Italië. Zo heeft hij dus een boek gepubliceerd met alle vermeldingen van Nederlandse kunstenaars in de parochiale archieven. En dat was voor het eerste deel van mijn onderzoek heel handig en goed om mee te werken maar ik ben nu wel zover dat ik vind dat ik alles wat Caspar aangaat een keer gezien moet hebben met mijn eigen ogen. Dus inderdaad heb ik vandaag het daadwerkelijke exemplaar gezien van het “Libro della stato dell’Anime della parrochia di S. Gio. de Fiorentini Per l’Anno di Giubileo 1725”.

En rechtsonder staat inderdaad het gezin bij nummer 329 genoteerd als: “Gasparo Vanvitelli – 67 / Anna moglie (=vrouw) – 49 / Luiggi – 24 / Urbano – 23 / Petronilla – 14 / Costanza Colli – 18”. Constanza Colli was een nichtje van Anna, zij was de dochter van Anna’s zus Maddalena en de schilder en graveur Antonio Colli.

De oplettende lezer heeft inmiddels al gezien dat de leeftijden niet correct zijn. In 1725 zou Caspar, als hij inderdaad in 1653 geboren is 72 of 73 moeten zijn. En Anna is volgens de literatuur geboren in 1669, dus zij zou rond de 56 moeten zijn. En dit is nu net het probleem met al die oude archiefstukken, biografieën, grafstenen enzovoorts: het is voor ons vandaag de dag bijzonder moeilijk om te achterhalen welke informatie correct zou moeten zijn en welke juist niet.

Dat wordt nog gecompliceerder als je bedenkt dat ook namen vaak anders gespeld zijn, dat verschillende objecten verschillende voertalen hebben en dat er vaak niet strak werd omgegaan met spellingswijzen etc. En dan is het heus niet eenvoudig om de naam van Caspar te herkennen in het parochieboek met huwelijken… Maar gevonden heb ik ‘m!