Ponte Sisto

Na wederom een pittig ochtendje archiefwerk, ben ik vanmiddag aan het volgende punt op mijn lijstje begonnen: vedute als genre en de voorlopers en navolgers van Caspar van Wittel in dit genre. Als eerste ben ik maar eens in de bibliotheek van het KNIR gaan zoeken naar titels over het onderwerp en afbeeldingen gaan bekijken. Twee publicaties die ik hierbij tegenkwam waren over vedute van antieke bruggen in Rome en vedute van barokke fonteinen in Rome.

Een goede aanleiding om het te hebben over de brug op de tekening van Caspar op de thuispagina van mijn blog: de Ponte Sisto.

In 12 voor Christus bouwde Vipsanio Agrippa (schoonzoon van Augustus) op deze plek een houten brug om de linkeroever van Trastevere te verbinden met de rechteroever van wat nu het stadscentrum is. De “brug van Agrippa” wordt als zodanig in een inscriptie uit de tijd van Tiberius genoemd (14 – 37 voor Christus) maar werd in het echt de Ponte Aurelio genoemd (omdat het naar de Aureliaanse Poort leidde) of de Ponte Gianicolense (omdat het naar de Janiculum-heuvel leidde). In 147 na Christus werd de brug onder keizer Antonino Pio herbouwd en heette vervolgens de Ponte Antonino. Vervolgens werd de brug werd in 366-367 door Valentinianus gerestaureerd en voorzien van een triomfboog bij de ingang van de brug met bronzen standbeelden. Niet verbazingwekkend stond de brug vervolgens bekend onder de naam Pons Valentinianus. De brug werd ernstig beschadigd door overstromingen in de jaren 589 en 590 en stortte helemaal in elkaar na een grote watersnood in 792.

De huidige brug werd gebouwd in 1473-1479 onder paus Sixtus IV, van wie de tegenwoordige naam Ponte Sisto komt. Twee inscripties op de brug getuigen van het feit dat de brug in het jubeljaar 1475 feestelijk werd ingezegend: “…Sixtus IV, Pontifex Maximus, voor het gebruik van Romeinen en Pelgrims die aankomen voor het jubeljaar…” Beetje jammer alleen dat de brug vier jaar later pas daadwerkelijk gereed was!

Ponte Sisto is voornamelijk bekend door het “Occhiolone”, vrij vertaald het oog-gat. Dit werd door de Romeinen als een watermeter gebruikt: als de Tiber zo hoog stond dat het water door het oog liep, dreigde er een overstroming. En dat was geen loos dreigement, in 1598 liep de brug behoorlijke schade op door watersnood. Gelukkig werd de brug snel gerestaureerd door paus Clemens VIII in 1599. In 1870 was er wederom een grote overstroming, waarna werd voorgesteld de brug in zijn geheel te slopen en te herbouwen met bredere arcades. Uiteindelijk gebeurde dit toch niet en werd de brug alleen verbreed door het toevoegen van twee gietijzeren voetgangerspaden aan weerszijden van de brug. Deze werden weer verwijderd aan het einde van de twintigste eeuw toen de brug alleen nog toegankelijk werd gemaakt voor voetgangers, wat hij nu nog steeds is.

Onderstaand de Ponte Sisto aangegeven op een uitsnede van de Nolli-map van 1748 en op een prent van Vasi uit 1754: