Van Caspar naar Crozat naar Catharina

Vandaag was ik met bevriende kunsthistorici naar de tentoonstelling “Classic Beauties” in de Hermitage Amsterdam. In de tentoonstelling is ook een werk te zien van Van Wittel, namelijk Il Tevere sotto i bastioni di Castel Sant’Angelo uit 1686 (zie boven). Op het bordje staat de titel Zicht op Rome, maar ja daar zijn er natuurlijk wel meer van in het oeuvre van Van Wittel 😉

Als je de tentoonstelling inloopt, is het eerste wat je ziet een over de hele wand uitvergrote afdruk van dit schilderij ⇒

Het schilderij van Van Wittel is in de collectie van de Hermitage sinds 1920, daarvoor was het doek te vinden in het Gatsjinapaleis (dit was een van de zomerresidenties van de Russische tsaren). Daar kwam het terecht nadat het in 1772 was aangekocht door Catharina de Grote. De aankoop betrof niet alleen de Van Wittel maar de gehele kunstcollectie van de Franse kunstverzamelaar Pierre Crozat (1665-1740).

Pierre Crozat en zijn broer Antoine werden geboren in Toulouse als zonen van bescheiden kooplieden. Ondanks hun eenvoudige afkomst wisten de broers veel rijkdom te vergaren en zich op te werken door de hoogste rangen in Frankrijk. Pierre was de iets minder gefortuneerde broer en stond dan ook bekend als “Crozat-le-pauvre” (om hem te onderscheiden van zijn broer). Pierre Crozat was een van de meest prominente Franse financiers en wist het zelfs te schoppen tot penningmeester van koning Lodewijk XIV in 1704. In Parijs liet hij het Hôtel de Crozat aan de Rue de Richelieu bouwen en in zijn residentie huisvestte hij zijn steeds groter wordende kunstcollectie. Hij kocht niet alleen werken van oude(re) meesters, hij was ook een mecenas voor eigentijdse kunstenaars. Zo was hij een van de belangrijkste opdrachtgevers van Antoine Watteau (1684-1721). Vanaf 1714 tot 1721 trad Pierre Crozat op als agent en onderhandelaar voor Philippe II, de hertog van Orléans, inzake de aankoop van de kunstcollectie van koningin Christina van Zweden voor de Orleans-collectie. Dit is waarschijnlijk hoe hij in het bezit is gekomen van een Van Wittel.

Pierre Crozat liet zijn kunstcollectie na aan een van zijn neven, Louis Antoine Crozat (1699-1770) en na diens dood werd de verzameling verkocht aan Catherine II van Rusland. Bemiddelaars bij die verkoop waren de filosoof Denis Diderot en de verzamelaar François Tronchin. De aankoop wordt gezien als een van de meest waardevolle aankopen in de geschiedenis van de Hermitage omdat de collectie veel meesterwerken bevatte, zoals een Heilige Familie van Raphael, een Judith van Giorgione, een Danaë van Titiaan, een Danaë en een Heilige Familie van Rembrandt, werken van Rubens, Anthony van Dyck, etc. etc.

De werken uit de collectie van Pierre Crozat werden na zijn dood geïnventariseerd. In de inventarislijst staat ook het schilderij van Van Wittel genoemd en deze wordt als volgt omschreven: “Un tableau peint sur toile de douces pouces de haut sur deux pieds quatre pouces et demy de large représentant une Vue d’après nature où il y a une rivière peint par Gasparo”. Kennelijk was onze vriend Van Wittel zo bekend dat alleen zijn voornaam volstond!