De ‘passonata’

Zoals ik vandaag al vertelde was ik gisteren tekeningen kijken in het prentenkabinet. Naast de fijne verrassing van de Luigi-tekeningen was ik ook blij om de Van Wittel-tekeningen te zien die ik vorige keer niet meer had kunnen opvragen. Een daarvan was de prachtige tekening boven dit stuk. Hierop heeft onze vriend Caspar de passonata afgebeeld.

Deze passonata was een project van Cornelis Meijer (zie eerdere blogs voor meer info: links hieronder).

Cornelis Meijer & de Tiber

Cornelis Meijer & de Tiber – dl 2

Cornelis Meijer & de Tiber – dl 3

Meijer was in Amsterdam geboren maar reisde in 1674 naar Venetië waar hij zijn technische expertise probeerde te slijten aan de Venetiaanse Republikeinse overheid. Geen al te gekke gedachte want Venetië kende natuurlijk een soort van overeenkomstige waterproblematiek als de Nederlandse Republiek. Meijer had behoorlijk succes in de lagunestad, een aantal van zijn ideeën kreeg gehoor en deze plannen werden vervolgens uitgetest en aangenomen. Meijer kreeg de leiding over alle werkzaamheden en hem werd zelfs officieel de titel van ingenieur toegekend. In maart 1675 vertrok Meijer naar Rome, zelfs nog voordat hij zijn taken als opzichter van het uitbaggeren van de haven op zich had genomen. Hij beloofde snel terug te keren naar de Republiek maar uiteindelijk is dit nooit gebeurd. 

In Rome vond Meijer nieuwe mogelijkheden om zijn technische vaardigheden aan te wenden. Hij raakte betrokken bij een project in het noorden van Rome. Hier vormde de Tiber een gevaar voor de Via Flaminia, de straat die leidde naar de Piazza del Popolo. De meanderende rivier dreigde meer dan eens de directe toegangsweg naar de stad te overstromen wat natuurlijk niet erg handig was voor de noordelijke bezoekers aan de stad. Paus Clemens IX (paus van 1667-1669) had reeds de beste ingenieurs en architecten in Italië te hulp geroepen om een plan te bedenken om dit te voorkomen. Daaropvolgend schreef hij een competitie uit die werd gewonnen door een jonge leerling van Bernini, Carlo Fontana. In de tussentijd echter overleed de paus en de nieuwe paus Clemens X (paus van 1670-1676) aarzelde om de volgende stap te nemen omdat hij de plannen van Fontana te duur vond. Terwijl paus en kardinalen drukke discussies voerden over Fontana’s plan, arriveerde Meijer in Rome. Hij suggereerde (via de Venetiaanse ambassadeur van de Heilige Stoel) een hele andere oplossing voor de problemen bij de Via Flaminia. En aangezien de plannen van Meijer veel goedkoper waren, besloot de paus Meijer de opdracht toe te kennen (en daarmee Fontana te passeren). In maart 1676 begon Meijer aan het project, hij verwijderde een aantal obstakels uit de rivierbedding en plaatste vervolgens een lange rij palen in de rivier. Dit was de passonata en deze zorgde ervoor dat de stroming van de rivier werd verlegd waardoor de Via Flaminia geen gevaar meer liep. Het was een enorm succes en maakte Meijer direct een bekend figuur in de Romeinse wereld van architecten en ingenieurs!