Strade di Roma

Vandaag is het 21 april en de ‘verjaardag’ van Rome! Op deze dag wordt de stichting van de stad Rome gevierd (voorheen stond deze dag ook wel bekend als Dies Romana). De festiviteiten zullen dit jaar een stuk soberder zijn dan normaal maar om de stad vandaag toch een beetje in het zonnetje te zetten wilde ik het hebben over een aantal straten in Rome die vernoemd zijn naar ambachten of beroepen die ook een link hebben naar Caspar van Wittel.

De eerste straat is de Via dei Balestrari, deze loopt van de Campo de’ Fiori naar de Piazza della Quercia. Al in de 15^eeeuw wordt deze straat genoemd en hij dankt zijn naam aan de kruisboogmakers en -verkopers die hier werkten en in dienst stonden van de “Felice società dei balestrieri e dei pavesati”, de stadsmilitie. Deze Romeinse burgerwacht bestond uit zo’n drieduizend mannen afkomstig uit alle historische wijken van de stad. De kruisboog was in die tijd een bijzonder destructief en effectief wapen omdat het ook de pantsers van krijgslieden kon doorboren en het werd pas afgedankt toen vuurwapens hun intrede deden. In deze straat, ter hoogte van nummer 2, is ook de oudste Romeinse plaquette te vinden die dateert uit 1483. Caspar van Wittel verhuisde een klein jaar voor zijn dood met zijn familie naar een nieuw huis op de Campo de’ Fiori en alhoewel hij hier niet lang heeft gewoond was hij goed bekend in de buurt dus hij zal zeker meer dan eens door deze straat gelopen zijn.

Twee straten verderop vanaf Campo de’Fiori ligt de Via dei Chiavari, die loopt van de Largo dei Chiavari tot aan de Via dei Giubbonari.  De naam van deze straat is afkomstig van de ateliers van smeden die gespecialiseerd waren in de productie van sloten en sleutels. In de zestiende eeuw werden slotenmakers met argwaan bekeken want omdat ze bedreven waren in het openen van sloten en het maken van allerlei soorten sleutels, werden ze er vaak van beschuldigd medeplichtig te zijn van dieven en inbrekers. In de straat zijn veel voorbeelden te vinden van architectuur uit de Renaissance en Barok, inclusief een inscriptie uit 1730 die ervoor waarschuwt dat diegenen die afval achterlaten op de straat een boete te wachten staan.

De twee reeds genoemde straten zijn elkaar verbonden door de Via de Giubbonari, die loopt vanaf de Campo de’Fiori tot de Piazza Benedetto Cairoli. In de middeleeuwen heette deze straat de Via Pelamantelli, omdat er veel ambachtslieden woonden en werkten die wollen en grove stoffen fabriceerden. De naam komt van “gipponi”, korsetten of rijglijven. De makers hiervan werden “Gipponari” genoemd wat later werd verbasterd tot “Giubbonari”. Oorspronkelijk woonde de familie Barberini in deze straat. De bouw van hun huis, het Palazzo Barberini ai Giubbonari (dat ook wel Casa Grande dei Barberini wordt genoemd) werd gestart door Francesco Barberini in 1581 en verder verrijkt in de jaren daarna door zijn neef Maffeo Barberini. Toen deze laatste echter paus werd (onder de naam Urbanus VIII), verhuisde de familie naar het majestueuze gebouw aan de Via Quattro Fontane. (Over Palazzo Barberini schreef ik op 18 juli 2019, zie: https://casparvanwittel.blog/2019/07/18/palazzo-barberini/).

We verlaten de straten rondom de Campo de’ Fiori en steken de Corso Vittorio Emanuele II over om via Piazza Navona bij de Via dei Coronari te komen. In deze straat woonde de schoonvader van Van Wittel met zijn familie (zie ook mijn blog van 3 april 2019: https://casparvanwittel.blog/2019/04/03/caspars-schoonfamilie/). Caspars vrouw Anna woonde hier ook nog tijdelijk na haar huwelijk met hun zoon Luigi in de tijd dat Caspar in Napels voor Luis Francisco de la Cerda werkte en het in Napels te onveilig was om zijn familie bij zich te hebben. De Via dei Coronari loopt van de Piazza di Tor Sanguigna tot aan de Piazza dei Coronari en het was de eerste rechte weg in de wirwar van straatjes van het middeleeuwse Rome. De straat werd geopend door paus Sixtus IV en bestond in de Renaissance uit twee delen: de “Scorticlaria”, vanwege de vele handelaars in lederwaren, en de “Immagine di Ponte”, genoemd naar een klein heilig gebouwtje op een van de straathoeken. De huidige straatnaam komt van de “Coronari”, verkopers van rozenkransen. Zij hadden hun winkels hier omdat de weg heel strategisch gelegen was op de route naar de Sint-Pietersbasiliek en waar dus veel pelgrims langs kwamen.