Luigi’s werk in Rome – dl 2

Mijn blog van gisteren was eigenlijk deel 1 want het verhaal kreeg nog een (uitgebreide) staart. Van 1748 tot 1765 werkte Luigi namelijk nog aan een andere geruchtmakende opdracht in Rome. En ook dit keer betrof het een eerder werk van Michelangelo.

In 1748 kreeg Vanvitelli de vraag de binnenruimtes van de thermen van Diocletianus aan te pakken. Michelangelo had in opdracht van paus Pius IV (Giovanni Angelo Medici, paus van 1559 tot 1565) het oude tepidarium van de thermen van omgevormd tot een kartuizer kerk, de Santa Maria degli Angeli. Luigi paste de richting van de kerk aan, waarbij de grote zaal die de as van de kerk vormde het transept werd. Hij behield echter wel de vorm van de kerk van een Grieks kruis, precies zoals bedacht was door Michelangelo. En natuurlijk, het viel te verwachten, ook nu weer toonde Bottari zich bij dit project een felle tegenstander van het werk van Luigi. Hij beschuldigde Luigi ervan het werk van Michelangelo “met buitengewone moed te verminken”. Michelangelo echter had zijn project nooit afgemaakt, het enige dat hij had gedaan was het volume van de thermen omgevormd tot een kerk zonder hier decoratie aan toe te voegen. En Luigi was door de kartuizer monniken expliciet gevraagd de kerk van decoraties te voorzien.

• 

• 

De kritiek en laster, vooral de felle reactie van Bottari, waren voor Luigi een bittere pil. Hij verwaardigde zich echter niet een reactie op de kritiek te (laten) uitgeven, hij ontweek liever een openbare strijd in de publiciteit. Of dat een slimme zet was, kan ik niet echt goed zeggen. Het leverde Luigi wel steun op van andere architecten die de aanval van Bottari oneerlijk vonden maar Luigi bleef zijn wrok wel lang met zich meedragen en vergat zijn tegenstander niet. Vele jaren later in Napels, toen Luigi al aan het werk was als hofarchitect van Caserta, pakte hij Bottari toch nog een beetje terug. Hij had een eigen kopie van Bottari’s boek over de kunst van het ontwerpen, Dialoghi sopra le tre arti del disegno (1754) en voorzag dit van aanmerkingen en verbeteringen. En alhoewel hij dit niet liet uitgeven, liet hij het wel aan al zijn belangrijke vrienden en bekenden in Napels lezen. Om vervolgens een kopie hiervan naar zijn broer in Rome te sturen om ook daar aan belangrijke personen te laten zien, direct onder Bottari’s neus.

Naast alle ophef rondom de genoemde opdrachten was Luigi daarnaast ook nog gewoon aan het werk als architect van de bouwfabriek van de Sint-Pieter wat betekende dat zijn taken voor de Vaticaanse basiliek continu bleven doorgaan. Deze taken waren zeer divers van aard: traditionele verlichting van de gevel en de koepel voor de feesten van Petrus en Paulus, decoruitrusting voor heiligverklaringen, decoratieve werkzaamheden in het transept voor het heilige jaar 1750, enzovoorts. De verlichting van de façade en de koepel van de Sint-Pieter ter gelegenheid van de Petrus & Paulusdag op 29 juni gold als een bezienswaardigheid, mensen kwamen overal vandaan om het schouwspel te kunnen bekijken. Waarschijnlijk heeft Luigi hier drie verschillende varianten voor ontworpen, in een steeds rijkere uitvoering: in 1744, in 1746 en in het jubeljaar 1750. Hierbij moet je denken aan een soort van permanente feestdecoratie die steeds werd veranderd en verbeterd waarbij er gebruik werd gemaakt van stoffen decoratie, beelden, medaillons, kroonluchters en kandelaren om het gebouw op te luisteren. Dat klinkt niet als een hele prestigieuze opdracht maar dat was het in die tijd wel. Het ging namelijk om restauratie, complettering en modernisering van de gehele inrichting van de basiliek. Niet niks dus. Helaas is van deze laatste soort opdrachten nu natuurlijk niets meer te zien, maar ik dacht het hier toch maar toe te voegen aan het verhaal zodat alle opdrachten in Rome toch aan bod zijn gekomen. 

Overigens hebben we het hierbij alleen gehad over zijn architecturale werk, in zijn jonge jaren heeft hij ook opdrachten als schilder uitgevoerd (o.a. in de Santa Cecilia in Trastevere: https://casparvanwittel.blog/2019/07/10/santa-cecilia-in-trastevere/)